De onstuitbare opmars van RED

RED? Een hard rock band? Marco Borsato?

Niets daarvan.

RED is een Californische producent van digitale filmcamera’s, die in vijftien jaar is uitgegroeid tot een van de onbetwiste marktleiders. Ben je geabonneerd op Netflix? Reken maar dat de overgrote meerderheid van reeksen die je ziet, gefilmd zijn met RED camera’s. Ze zijn “incontournable” geworden.

Het bedrijf is opgericht door Jim Jannard, de oprichter van Oakley, de gekende producent van sportbrillen. Hij is een grote verzamelaar van filmcamera’s. Toen hij in 2007 aankondigde dat hij een 35mm 4K digitale filmcamera ging maken, werd hij niet direct serieus genomen. Niemand zat op zo’n ding te wachten... Er werd toen nog meestal gefilmd op traditionele 35mm film, en als er al digitaal werd opgenomen, dan was dat in HD (High Definition). 4 K of U(Ultra)HD was nog een verre droom. Er bestonden geen televisies of computerschermen die 4K ondersteunden. De overgrote meerderheid van de bioscoopzalen was nog niet eens overgeschakeld op digitale projectie.

En dan moeten we het nog hebben over de technische uitdaging: 4K beelden zijn erg groot. Je zit algauw aan 30Mb. Als je dan bedenkt dat men standaard aan 24 beelden per seconde filmt... Je moet dus opslag media gebruiken die heel grote hoeveelheden data kunnen opslagen, zonder zich te verslikken in die enorme stroom gegevens. Opnemen op tape was uitgesloten. Komt daarbij dat het opnemen en doorsturen van zo’n stroom data enorm veel hitte genereert.

En de idee van een “35mm digitale cinema camera” was ook al revolutionair. Wat Jannard bedoelde was dat hij een sensor in zijn camera ging steken die net even groot was als het filmvenster in een filmcamera. Zo’n sensor bestond nog niet. Hij bood voor de filmbranche een enorm voordeel: je kon de traditionele 35mm film lenzen blijven gebruiken, met behoud van alle optische kenmerken ervan: scherptediepte, perspectief, bokeh (1)

Maar Jannard was duidelijk een visionair (hij was niet voor niets een producent van brillen ??...). En zoals vaker met zo’n kerels, liet hij zich niet afschrikken door het scepticisme in de branche.

Zijn eerste camera, de RED One, had heel slimme oplossingen voor het warmteprobleem: het lichaam van de camera was volledig uit aluminium gebouwd, en diende zelf als “heat sink”, een koellichaam dus. Bovenop een stel ventilatoren, uiteraard. Die enorm veel kabaal maakten, maar stil vielen tijdens het filmen. Daarnaast ontwikkelde RED een unieke manier om de beelden in de camera te comprimeren, zonder kwaliteitsverlies (2). Daardoor werden de bestanden kleiner, en konden grote gegevensstromen tegen hoge snelheid worden weggeschreven.

Peter Jackson

Wat ook heel slim was van Jannard: hij spande een paar grote regisseurs voor zijn kar. Peter Jackson draaide er een episode mee van Lord of the Rings, Steven Soderbergh (3) was een van de eerste regisseurs die een RED One “moest hebben”. Andere gekende films die met de RED One zijn geschoten: The Informant, The Girl with the Dragon Tattoo.

RED was vertrokken. Het tweede model, de RED Epic (waarmee ik werk) kwam uit in 2011, en werd een groot commercieel succes. The Amazing Spider-Man, The Hobbit, Prometheus, Pirates of the Caribbean: On Stranger Tides, The Great Gatsby, Beast zijn maar enkele van de titels die met RED zijn geschoten.

Inmiddels blijven de RED camera’s evolueren. Het zijn stuk voor stuk beesten van camera’s, gemaakt om in de moeilijkste omstandigheden te kunnen filmen. Je kan er bij wijze van spreken met je auto over rijden. Er zullen wel wat krassen op de camera komen, maar hij zal het nog doen. Je zal wel een nieuwe band nodig hebben voor je auto...

Het succes van RED is beslist een van de factoren die de groten uit de filmsector, PANAVISION, ARRI, AATON ertoe gebracht hebben in 2011 aan te kondigen dat ze stopten met de productie van traditionele filmcamera’s. Een hoofdstuk in de geschiedenis van de film was afgesloten.

RED is een voorloper geweest, die de hele industrie gedwongen heeft om mee te gaan in de idee van “35mm digitale cinema camera”. Los daarvan heeft RED nog een aantal “paradigm shifts” op zijn geweten.

RED EpicHet concept van RED is dat je geen camera koopt, maar binnen treedt in een heel eigen RED ecosysteem. Een RED camera bestaat eigenlijk niet. Je koopt eerst een “brain”, dat is een kubus waar eigenlijk enkel een sensor in zit, en die maar één knop heeft: de “record” knop (die ook als aan/uit knop dienst doet). Je kan er niets mee. Je moet die brain uitrusten in functie van je noden, of die van het project waarmee je bezig bent. Welke lenzen ga je gebruiken? PL lenzen, Canon EF lenzen, Nikon lenzen? Kies de vatting die je wil voor je brain. Hoe ga je die brain van stroom voorzien? Canon BP batterijen, V-Lock of Gold Mount batterijen? Aan jou de keus, RED heeft de geschikte adapter. Wil je een monitor, of een zoeker, of de twee? Kies maar. Waarop ga je de beelden opslagen? Het is allemaal “up to you”.

En dan is er nog de afwezigheid van knoppen. Sedert de introductie van de Epic, zijn RED camera’s gestuurd via een aanraakgevoelige monitor. Ongezien in 2011. Je kan letterlijk alles instellen via een, overigens vrij overzichtelijk en logisch, menu. Omslachtig? Niet echt. Maar voor de knopfetisjisten is er ook een oplossing: de RED side handle. Die klikt op de rechterkant van de camera, en heeft een soort joystick, een keuzewiel, een klein scherm voor de basisinstellingen, zeven programmeerbare knoppen, en een +/- tuimelschakelaar.

Bewerkelijk? Ja, maar bedenk dit: we hebben het over cinemacamera’s. Die leven meestal op een statief. Ze worden vaak bediend door twee (soms drie) mensen: een cameraman, een assistent (de zogenaamde focuspuller, de m/v die instaat voor het scherpstellen) en een klankman/-vrouw. En dit zijn geen toestellen waar we “gauw even mee een clipje gaan draaien”. Een shot vraagt planning, voorbereiding, dialoog...

Ik moet eerlijk zijn: ik ga niet elke keer met de RED aan de slag. Alleen als ik weet dat ik rustig de tijd ga hebben om alles op te stellen en af te stellen neem ik hem mee. Ik doe alles alleen, dus het moet een project zijn dat zich ertoe leent, en waar tijd wat minder kritisch is.

We moeten er wel bij zeggen: het is allemaal erg duur (zij het nog altijd gevoelig minder duur dan ARRI). Maar eigenlijk zijn de RED camera’s in de eerste plaats bedoeld voor verhuurbedrijven. Je hebt een project (zeg maar een film van 120 minuten), je voorziet drie maanden draaitijd, je hebt vijf camera’s nodig met alle toeters en bellen? Je koopt die camera’s niet, je huurt ze. Het verhuurbedrijf zal de camera’s volledig naar jouw wensen uitrusten, zodat je precies de camera’s hebt die je nodig hebt voor je project. Gaat er iets kapot? Even het verhuurbedrijf bellen en die DHL-en je een ander onderdeel.

Ik film veel met Blackmagic Design cinema camera’s. Het zijn wat vreemde, kleine, lichte, handige camera’s, en bieden een goed mix van beeldschermgestuurd menu en bedieningsknoppen. Met de juiste lens, en voor wie weet waar hij/zij mee bezig is, zijn de beelden fabelachtig. En ze zijn betaalbaar. Als ik er een laat vallen, koop ik gewoon een nieuwe. De wat traditionelere Canon C reeks is een heerlijk ding: beetje “old school”, met overal knoppen, wat gedemodeerde technologie. Alleen als de belichting perfect is (en ik bedoel dus perfect, zoals in p-e-r-f-e-c-t) kan je er prachtige beelden en kleuren mee produceren. Maar wel een werkbeest.

Maar als ik echt serieus wil filmen, vooral dan voor mezelf? Dan gaat de RED mee. Ik heb met dat ding een speciale band. Je moet werken voor een goede shot. De autofocus is niet veel waard, de automatische belichting betekent ook al niet veel: gewoon, alles manueel. Het dwingt je tot nadenken, tot afwegen. Welke lensopening gebruik ik? Een kleine? Handig, want dat is bijna alles scherp. Of wijd open? Dan is scherpstellen van kapitaal belang, maar heb je in de achtergrond een mooie bokeh. Hoe belicht ik? Vooral zien dat de lichte partijen niet overbelicht worden (en “dichtslaan” = geen enkel detail meer), en toch proberen wat detail te houden in de schaduwen.

En het resultaat? Tja... het resultaat.

En nee, dit beeld is niet bewerkt...

(1) “Bokeh” is een sleutelbegrip in fotografie. Het komt uit het Japans. Men bedoelt ermee de manier waarop onscherpe velden in het beeld worden weergegeven. Sommige lenzen produceren een vrij onaangename onscherpte. De absolute meester van de bokeh was destijds Leitz (van Leica). Tegenwoordig proberen alle producenten (met wisselend succes) een aangename bokeh mee te geven aan hun lenzen.
(2) Voor die compressiemethode heeft RED een brevet neergelegd, waarmee het de hele industrie al jaren de duvel aandoet. Het brevet loopt af in 2028. In afwachting kunnen Sony, Nikon, Panavision, Canon,... geen gelijkaardige methode gebruiken (hoewel ze er allen mee klaar staan).
(3) Soderbergh is een ongewone regisseur: hij doubleert al eens als zijn eigen DOF (Director of Photography) en cameraman, en doet al eens de post-productie zelf. Hij is de maker van eeuwige toppers zoals Erin Brockovich, Ocean’s Eleven (en Twelve, en Thirteen), Traffic, Sex, Lies, and Videotapes...